Nghề đan bèo tây xuất ngoại ở Ninh Bình

Khi nghề dệt chiếu cói truyền thống hàng trăm năm ở huyện Kim Sơn dần mai một, thợ thủ công đã tìm cho mình hướng đi mới. Việc sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ với nguyên liệu bèo tây vừa cho thu nhập cao, vừa giữ được nghề đan lát truyền thống nên được người dân phát triển.

Bèo tây (tên gọi khác là lục bình hay lộc bình) là thực vật thủy sinh, thân mộc, sống trôi nổi trên mặt sông. Mỗi cây bèo tây trưởng thành thường dài 60-90 cm. Sau khi thu hoạch, người thợ sẽ cắt bỏ phần gốc và phần lá rồi phơi nắng cho thật khô để làm nguyên liệu đan các mặt hàng xuất khẩu.

Dù bèo tây sinh trưởng quanh năm nhưng công đoạn phơi chỉ thực hiện được trong mùa nắng nên nhiều người phải bỏ cả tháng trời đi cắt bèo về phơi, dự trữ đan dần trong năm.

Chị Lưu Thị Bích (40 tuổi, xã Xuân Thiện) mỗi ngày ngâm mình dưới nước 8 tiếng để vớt bèo ở những con kênh gần nhà. Để phòng bệnh ngoài da và tránh bèo “ăn” da, chị Bích phải mặc quần áo mưa, đi găng tay và bịt kín mặt.

Chị cho hay, những gia đình làm nghề bèo tây phải bỏ thời gian đi vớt bèo coi như lấy công làm lãi, chứ mua bèo khô giá 20.000 đồng/kg về đan thì thu nhập chẳng đáng bao nhiều. “Bèo ở đây dày đặc trên các con kênh nên hàng nghìn người đi vớt cũng không xuể”, chị Bích nói.

Nghề đan bèo tây xuất hiện ở Ninh Bình từ năm 2005, nhưng phát triển mạnh mẽ vài năm gần đây. Một phần do được thị trường nước ngoài mở rộng, một phần do thu nhập cao nên thợ thủ công tham gia đan lát ngày càng nhiều.

Nhà làm 4 mẫu ruộng, chị Trần Thị Thêu (32 tuổi, xã Như Hòa) tranh thủ đan bèo tây. “Trước kia cả gia đình tôi làm nghề dệt chiếu. Những năm gần đây thợ dệt chiếu ít đi do thu nhập thấp, sản phẩm làm ra bán chậm, người ta chuyển sang làm hàng thủ công mỹ nghệ từ cói, bèo tây”, chị Thêu chia sẻ.

Bèo tây mọc đầy kênh nước gần nhà, chỉ bỏ thời gian đi vớt về phơi khô rồi đan chứ không mất tiền mua nguyên liệu nên thu nhập khá. Với thợ thạo việc như chị Thêu, mỗi ngày ngồi đan kiếm được 150.000-300.000 tiền công.

Chị Nguyễn Thị Hoa (45 tuổi), chủ một cơ sở chế biến hàng thủ công mỹ nghệ ở xã Như Hòa cho biết, các sản phẩm chế biến từ nguyên liệu tự nhiên như bèo tây, cói được thị trường Nhật Bản, Mỹ, Đức, Đan Mạch… ưa chuộng do bền, đẹp và đặc biệt là thân thiện với môi trường. Sản phẩm do người thợ Kim Sơn làm rất đa dạng, như: thảm, giỏ đựng đồ, kệ đựng báo, khay giấy, bình hoa, ghế salon…

Kỹ thuật đan lục bình đơn giản hơn dệt chiếu, gồm các kiểu cơ bản như: đan hạt gạo, đan xương cá và đan mạng nhện. “Tùy sản phẩm mà sử dụng kiểu đan khác nhau. Ví dụ kiểu xương cá thường được sử dụng đan thảm, còn đan kệ để báo, tạp chí thì sử dụng kiểu hạt gạo”, chị Hoa nói.

Mỗi ngày cơ sở của chị Hoa thu mua hàng nghìn sản phẩm làm từ bèo tây và cả cói ở các xã Như Hòa, Ân Hòa, Xuân Thiện, Kim Chính…

Theo đại diện Phòng Công thương huyện Kim Sơn, 100% làng, xã trong huyện tham gia làm sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ cói và bèo tây với doanh thu mỗi năm trên 200 tỷ đồng. Nghề đan thủ công mỹ nghệ giải quyết việc làm cho gần 25.000 lao động với thu nhập ổn định 2-5 triệu đồng mỗi tháng.